Chłopcy mówili, nie mówiły!!!

Chciałam dzisiaj zwrócić uwagę na rolę sprawności artykulacyjnej, gramatycznej i leksykalnej mowy w podnoszeniu umiejętności komunikowania przez dziecko o swoich potrzebach i emocjach innym niż rodzice osobom, na umiejętność sprawnego komunikowania się zarówno z rówieśnikami jak i dorosłymi. Na początek przypomnę etapy rozwoju mowy dziecka.

• Czas od urodzenia do 1 roku życia nazywany jest okresem melodii
• Od 1 do 2 roku życia to okres wyrazu
• 2 - 3 rok życia jest okresem zdania
• A czas między 3 a 7 rokiem życia – okresem swoistej mowy dziecięcej.

Wszystkie one mają ogromne znaczenie w prawidłowym kształtowaniu się mowy, szczególnie okres zdania. Wydaje się być najważniejszym w rozwoju mowy dziecka, gdyż dziecko przyswaja sobie wtedy podstawy systemu leksykalnego, fonetycznego i morfologicznego języka. W późniejszym okresie tylko ją udoskonala, uczy się stosowania form gramatycznych i poprawnego brzmienia wyrazu. Jak więc widać, właściwe wzorce językowe, na których opiera swą edukację mają podstawowe znaczenie. Rozwój mowy zależy zatem od środowiska w jakim się dziecko wychowuje oraz jego psychofizycznego rozwoju. Pamiętajmy o tym, że wypowiedzi pięcio-, czy sześcioletniego (przedszkolnego/ ”zerówkowego”) dziecka przyjmują już formę realizacji wielozdaniowej. Dziecko chętnie opowiada o przebiegu jakiegoś wydarzenia, relacjonuje obejrzany film lub przewiduje fakty, które jego zdaniem mogą zaistnieć. W swoich wypowiedziach uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo- skutkowe. Potrafi wyjaśnić znaczenie wielu słów. Potrafi opisywać przedmioty, podając ich charakterystyczne cechy oraz możliwości ich zastosowania. Nieprawidłowości gramatyczne zanikają. Dziecko dokonuje autokorekty i równie chętnie poprawia innych np. młodsze rodzeństwo. Wymowa doskonali się. Czasami można obserwować zjawisko tzw. hiperpoprawności, czyli jeśli wcześniej wymawiało [l] zamiast [r], teraz [r] pojawia się tam, gdzie należałoby artykułować [l]. Ma to miejsce częściej w wyrazach, w których są obydwa dźwięki np. mleko – [mreko], lustro – [rustro] itp. Dziecko wymawia też sz, ż, cz, dż. Wszystkie głoski dźwięczne brzmią dźwięcznie. Ustalenie się wymowy powinno być zakończone ostatecznie do 6 roku  życia. Powinno, ale często tak nie jest. Wiele dzieci ma kłopoty z opowiadaniem – opowiadają wyrazami, budują zdania krótkie, agramatyczne, nie połączone w jedną spójną całość. Nie zachowują chronologii zdarzeń, nie widzą związków przyczynowo-skutkowych. Dzieci bardzo często stosują wyrazy w niewłaściwej formie- np. dzieci poszli!!

Nie bez powodu zaznaczyłam na początku, że dziecko powinno komunikować o swoich potrzebach i emocjach osobom innym niż rodzice. Przecież podejmując edukację w oddziale przedszkolnym lub w klasie pierwszej, muszą porozumiewać się z wieloma różnymi osobami. Rola rodziców polega na tym, aby owa komunikacja mogła przebiegać bez zakłóceń. Nie narażajcie dziecka na stres z powodu braku zrozumienia go przez kolegów, czy opiekunów.  

Krótko o logopedycznym badaniu przesiewowym

Logopedyczne badanie przesiewowe testuje szereg umiejętności potrzebnych do prawidłowego rozwijania się mowy. Jego zadaniem jest wykrycie ewentualnych dysfunkcji, wad lub zaburzeń, które mogą negatywnie wpływać na kształtowanie się mowy dziecka. Badanie przeprowadzane jest w formie zabawy. Dziecko rozmawia z logopedą, nazywa przedmioty przedstawione na obrazkach, wskazuje odpowiednie obrazki, powtarza wyrazy itp.  Wypowiedzi dziecka pozwalają ocenić stan artykulacji głosek (wymowę),  ale też, czy dziecko ma problemy w zakresie odbioru (badanie słuchu fizycznego-czy dziecko słyszy i fonematycznego-czy dziecko odróżnia dźwięki) i przetwarzania dźwięków. Badaniu podlega także budowa i sprawność aparatu artykulacyjnego: warg, języka, żuchwy oraz ocena czynności fizjologicznych, tj. oddychania, gryzienia, żucia i połykania. Określa się również lateralizację, pamięć słuchową (powtarzanie ciągu usłyszanych wyrazów), emisję głosu (barwę i ton głosu: czy występuje chrypka, głos jest zbyt niski lub zbyt wysoki; sprawdza się napięcie szyi) a także tzw. prozodia mowy (akcent, intonacja rytm, płynność mówienia).

Po zakończeniu badań logopeda informuje rodziców o stanie rozwoju mowy dziecka, ewentualnie przedstawia wstępną diagnozę. Wynik badania nie zawsze oznacza podjęcie pracy terapeutycznej. Bardzo często logopeda przekazuje rodzicom, jak pomóc dziecku, i na co należy zwracać uwagę w ramach oddziaływań profilaktycznych. Wskazuje problem, a rodzic decyduje, czy chciałby skorzystać z usług specjalisty.