Kiedy mamy do czynienia z opóźnionym rozwojem mowy

Wielu rodziców zastanawia się, czy mowa ich dziecka rozwija się prawidłowo. Czy ich dziecko nie powinno wypowiadać więcej słów, mówić wyraźniej, budować dłuższych wypowiedzi. Każde dziecko ma prawo do indywidualnego tempa rozwoju, które niekiedy może być szybsze, ale i nieco opóźnione. Pamiętajmy o jednym, że pojawienie się jakiejkolwiek sprawności przed osiągnięciem dojrzałości do niej układu nerwowego jest niemożliwe. Każde dziecko w tej samej kolejności przechodzi przez wszystkie etapy rozwoju, jednakże w różnym tempie, wieku i często obserwuje się dysharmonie pomiędzy funkcjami. Opóźniony rozwój mowy, to wolniejsze wykształcenie się (czasem brak) umiejętności mówienia a czasami i rozumienia w porównaniu z normą rówieśniczą. Dzieci z  ORM (opóźnieniem rozwoju mowy) mają znacznie obniżony poziom umiejętności językowych, ale nie jest on spowodowany ani upośledzeniem umysłowym, ani widocznymi uszkodzeniami neurologicznymi, a słuch i inteligencja są w normie. Charakterystyczne jest również to, że rozumienie bywa w normie, a problemy dotyczą tylko mówienia. O opóźnionym rozwoju mowy możemy mówić dopiero wtedy, gdy opóźnienia są duże. Według wskaźników opracowanych przez H. Spionek przyjmuje się, że poważny stopień ORM (opóźnienia rozwoju mowy) jest wtedy, gdy mowa dziecka:

•   rocznego jest na poziomie dziecka półrocznego, czyli dziecko jedynie gaworzy,
•  2- letnie jest na poziomie mowy dziecka rocznego (wymawia kilka słów),
•  3- letniego jest na poziomie mowy dziecka 1,5 rocznego (tworzy jedynie równoważniki zdań),
• 4- letniego jest na poziomie mowy dziecka 2- letniego tj. około 300 słów słownika czynnego (formułuje zdania proste),
• 5- letniego jest na poziomie mowy dziecka 2,5- letniego (nadal posługuje się tylko zdaniami prostymi a jego słownictwo jest na poziomie dziecka w wieku ok. 2,5 lat),
• 6- letniego jest na poziomie dziecka 3- letniego (pojawiają się wprawdzie zdania złożone, ale dziecko wymawia zaledwie 1000-1500 słów),
• 7- letniego jest na poziomie mowy dziecka 3,5- letniego. 

Lżejszy stopień opóźnionego rozwoju mowy jest wtedy, gdy odchylenie czasowe w pojawianiu się kolejnych stadiów rozwojowych wynosi około 6 miesięcy- w przypadku dziecka 2-letniego lub do około roku w przypadku 7-8-latka. ORM może pojawić się w różnych okresach kształtowania się mowy i może dotyczyć wszystkich jego poziomów- artykulacji, rozumienia, słownictwa, gramatyki lub tylko niektórych.

Kiedy z całą pewnością powinniśmy się niepokoić i skontaktować z logopedą?

• gdy dziecko w wieku 6- 7 miesięcy nie gaworzy,
• gdy dziecko wsuwa język między zęby podczas artykulacji głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, t, d, n lub ociera nim o wargę. Jest to wada, która się utrwala i, z której się nie wyrasta.
• gdy dziecko nawykowo mówi przez nos,
• gdy zauważymy zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy dziecka,
• gdy wydaje nam się, dziecko źle słyszy,
• gdy dziecko zniekształca, zastępuje głoski innymi, nie znanymi w języku polskim, np. gardłowo wymawia głoskę r.