Czy na pewno mówisz poprawnie?

Na co dzień słucham, czytam, oglądam... Trawestując tytuł głośnego filmu, mam "uszy szeroko otwarte". Lubię słowa. Dobrze też, gdy są one właściwie użyte i poprawnie połączone w zdania lub równoważniki chociażby. Słucham i słucham, nareszcie nie mogę. (Trochę jak Paweł od mistrza Fredry). Muszę napisać o mowie ojczystej z nadzieją, że może będzie choć odrobinę lepiej? 

    Żeby unaocznić (unausznić) sprawę, podam kilka przykładów. Kiedy włączam (nie "włanczam") radio lub telewizor oczekuję od szanownych redaktorów i redaktorek wypowiedzi bez błędów językowych, rusycyzmów, kalek z języka angielskiego itp. Niestety, zdarza się to bardzo rzadko. Ostatnio często słyszę spikerkę lokalnego radia, która informuje o ilości testów wykonanych w "labolatorium". (Pewnie "labolantki" je robiły). Za chwilę kolega radiowiec radośnie oznajmia, iż utwór taki to a taki powstał w "dwutysięcznym piętnastym roku". Po każdej wypowiedzi słychać, ni to pytające ni to potwierdzające "tak"? Następnie jakiś polityk stwierdza, że "rok czasu" pełnił funkcję, a szczepionki są "dedykowane"... No, to ja dziękuję za takie dedykacje. Za chwilę okaże się, że papier toaletowy nie jest przeznaczony do..., ale dedykowany!? Trochę odpowiedzialności za słowa, proszę.
    To smutne. Skąd młodzi ludzie mają czerpać piękne wzorce? Ostatnio w modzie i w cenie jest patriotyzm. Ale nawet ci, którzy głoszą, że są patriotami, prawdziwymi Polakami etc., nie potrafią władać swoim pięknym językiem. Mówią, że trzeba "wziąść" sprawy w swoje ręce "bynajmniej", spotkać się "na dworzu" (swoją drogą ciekawe, gdzie jest dwórz?), włożyć "swetr", no i iść "do derektora". A przecież język ojczysty pomógł zachować polskość nawet w czasie zaborów. Teraz jest już niepotrzebny?   

Po otwarciu tego linku poznacie opinię prof. Bralczyka na ww. temat. 

https://businessinsider.com.pl/rozwoj-osobisty/najczesciej-popelniane-bledy-jezykowe/bzfd04r

A'propos, odsyłam do linku, nie do linka. Poprawna odmiana słowa link w liczbie pojedynczej wygląda następująco:

M. link
D. linku
C. linkowi
B. link
N. linkiem
Ms. linku
W. linku

Zabawy na dni pochmurne, upalne i nijakie

Zabawa, Tak! Bawić lubią się zarówno dorośli jak i dzieci. Jest to aktywność służąca rozrywce, sięgająca najgłębszych początków ludzkości. Z antropologicznego punktu widzenia nie istnieje społeczność (kultura, cywilizacja), której członkowie nie znaliby zabawy. Jednak zabawa może również służyć edukacji  tzw. „nauka przez zabawę”, czego dowodem mogą być różnego rodzaju edukacyjne gry komputerowe oraz edutainment, w języku polskim używa się też w tym znaczeniu określenia edukacja rozrywkowa. Istotę edukacji rozrywkowej dobrze oddaje powiedzenie „uczyć bawiąc”. W nazwie zawarta jest odpowiednia hierarchia ważności, czyli podejmowane działania, służą przede wszystkim edukacji, zaś forma rozrywki jest wyłącznie sposobem uatrakcyjnienia lub ukrycia przekazu o charakterze edukacyjnym. (w oparciu o:  pl.wikipedia.org/wiki/Zabawa).

W terapii logopedycznej lub/i profilaktyce wiodącą metodą jest zabawa. W związku ze zbliżającymi się wakacjami chciałam zaproponować kilka zabaw dla młodszych i starszych, a nawet dla całkiem dorosłych (można je modyfikować, dostosowywać itp.)

• Zgadnij co to za dźwięk?- przesypywanie piasku, żwiru, kamyków, przelewanie wody
• Powtórz rytm (zrób, tak jak ja- dla malucha)- wyklaskanie, wystukanie, wytupanie prostych rytmów
• Jaka to melodia?- odgadywanie piosenek znanych dziecku po zanuconym, odtworzonym fragmencie
• Dokończ zdanie, wypowiedź- dopowiadanie słowa, słów np. Dzisiaj świeci…, cytryna jest…,
• Jaki odgłos wydaje? (naśladowanie odgłosów zwierząt, urządzeń, pojazdów itp. np. widzianych przez okno samochodu, gdy jesteśmy w podróży) np. krowa-muuu, bocian-kle,kle, kura-ko,ko, pies-hau,hau, kogut, traktor, policja, wiatr itd.
• Wymyśl rym do np. koń- dłoń, słoń itd., oko – wysoko, Maroko itd. Świetna zabawa i dużo śmiechu, bo do głowy przychodzą naprawdę różne rymy!
• Kup/sprzedaj przedmioty, owoce, „coś” na: np. „ko”- kosę, kozę, koperek, kolejkę, komara itd. (zabawę w sklep możemy stosować „w pamięci”, z obrazkami, przedmiotami itp.)
  

Ww. zabawy można zastosować niemal w każdych warunkach, w większości nie wymagają żadnych pomocy. Nasza pociecha nawet nie zorientuje się, że przy okazji kształtuje słuch fonematyczny niezbędny do czytania, pisania, opanowania zasad ortograficznych itd., wzbogaci słownictwo, czy udoskonali koncentrację uwagi a i smartfon/tablet/komputer „odpoczną” :D

Życzę miłego, efektywnego wypoczynku.

Sprawna buzia - ładna mowa

"sssssssssssssssssss" (bez "y")

Po długiej przerwie, spowodowanej nawałem zajęć kilka prostych ćwiczeń - zabaw artykulacyjnych, fonacyjnych i ortofonicznych dla najmłodszych. Większość z nich wykonujemy oczywiście przy otwartych ustach (dość szeroko, ale bez przesady). Dla uatrakcyjnienia zabawy, możemy skompletować woreczek –pudełko -szkatułkę etc. z przedmiotami lub obrazkami ilustrującymi ćwiczenia. Losujemy i wykonujemy z dzieckiem ćwiczenie odpowiadające przedmiotowi lub rysunkowi.

1.      Lew- szeroko otwieramy usta

2.      Wąż- naśladujemy syczenie węża „sssss” (język znajduje się za dolnymi zębami, zęby są przybliżone, usta rozciągają się w uśmiechu)

3.      Pszczoła- naśladujemy „bzyczenie” bzzzz (język za dolnymi zębami, zęby zbliżone j.w.)

4.      Pędzel- malujemy podniebienie czubkiem języka (usta szeroko otwarte)

5.      Krówki- muczą „muuu”, żują trawę (buzia zamknięta, poruszamy żuchwą w różne strony)

6.      Szczoteczka do zębów- myjemy zęby czubkiem języka

7.      Cyferki- dotykając kolejno czubkiem języka ząbki- liczymy je

8.      Konik- kląskanie językiem

9.      Kotek- oblizujemy dookoła usta, raz w jedną, raz w drugą stronę

10.  Balon- nabieramy powietrze w oba policzki, do jednego, do drugiego, pod nosem i pod dolną wargę

11.  Cukierek- wypychamy czubkiem języka policzek, raz z jednej, raz z drugiej strony

12.  Jaszczurka- zwinny języczek dotyka raz prawego, raz lewego kącika ust

13.  Świnka- naśladujemy chrząkanie

14.  Uśmiech- uśmiech „całą buzią” potem, jeśli dziecko potrafi raz jedną, raz drugą stroną. Pomaga zmrużenie oka po tej stronie, która ma się uśmiecha.

 

"Czarne kalosze w kółeczka i kropeczki"

Życzę pomysłowości i radosnego czasu z dzieckiem :D

"Brzydkie" seplenienie międzyzębowe

W tytule napisałam "brzydkie" seplenienie międzyzębowe. Sami spójrzcie, czy taka buzia jest ładna? W seplenieniu miedzyzębowym (sigmatismus interdentalis) przy wymowie głosek s,z,c,dz język wsuwa się między zęby w linii środkowej lub bocznej, żuchwa jest opuszczona i brak jest zwarcia zębów. Brzmienie głosek jest wówczas "tępe". Wymowa może dotyczyć nawet wszystkich trzech szeregów dentalizowanych. Często niezauważana lub bagatelizowana przez rodziców a nawet nauczycieli ponieważ nie następuje tu substytuacja (zamiana głosek np. sz na s). Taką wadę wychwytujemy nie tylko słuchowo, ale i wzrokowo. Obecnie uważa się, że prawie 40% wszystkich dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym sepleni. U wielu dzieci seplenienie widoczne jest już podczas wymawiania pierwszych słów. Ogólnie uważa się także, iż niewielka ilość tych dzieci samodzielnie przezwycięży seplenienie. Konsekwencjami niekorygowanego seplenienia może być:

1. „gapowata, mało inteligentna” twarz– załzawione oczy, nieruchome policzki, twarz bez wyrazu,
2.  nawykowe oddychanie torem ustnym, czyli otwartą buzią, co zwykle powoduje częste stany zapalne gardła,
3. wady zgryzu – język, jako bardzo silny mięsień napierając na zęby może powodować wychylanie się zębów przednich na zewnątrz jamy ustnej,
4. skrócenie i dużo mniejsza ruchliwość górnej wargi.
   Różne przyczyny mogą powodować, że język nie układa się prawidłowo, np:
   
   1. utrudnione oddychanie przez nos spowodowane powiększonymi migdałkami podniebiennymi lub migdałkiem gardłowym,
   2. alergie, 
   3. brak oczyszczania nosa, nieumiejętne oczyszczanie,
   4. ciągłe infekcje,
   5. nawykowe ssanie smoczka, kciuka, pościeli, itp.

      

      Duża dziewczynka "zatkana" smoczkiem.

   6. obgryzanie paznokci,
   7. niewłaściwe karmienie niemowląt:

   • smoczek do butelki o zbyt małej średnicy
   • zbyt krótko trwające posiłki piersią lub butelką
   • za duży otwór w smoczku do butelki, powodujący duży strumień mleka
   • picie z tzw. kubka "niekapka".
   Terapia logopedyczna polega na uzyskaniu prawidłowej pozycji spoczynkowej języka (na wałku dziąsłowym, za górnymi zębami), zamknięcie ust i prawidłowe połykanie. Podczas terapii prowadzone są ćwiczenia kinestezji artykulacyjnej (czucie ułożenia narządów artykulacyjnych), ćwiczenia języka i warg, ćwiczenia zasysania i połykania oraz ćwiczenia całego ciała.

   

   Puszczanie baniek to bardzo dobre ćwiczenie.

Czy moje dziecko się jąka?

W okresie intensywnego kształtowania się mowy dziecka, w okresie zdania (między 2 a 3 rokiem życia) w jego mowie zachodzą istotne zmiany w zakresie ilości słów, jakości artykulacyjnej, jak również płynności mówienia. Jak przy opanowywaniu każdej nowej umiejętności, tak i przy nauce mówienia mogą wystąpić trudności. Jednym z takich zjawisk jest niepłynność w mówieniu, którą charakteryzuje: powtarzanie sylab i wyrazów, przeciąganie głosek, pauzy, powtórki, wtrącenia (Z. Tarkowski, 2010). Wszystkie ww. objawy mogą świadczyć zarówno o rozwojowej jak i patologicznej niepłynności mówienia Trudno jest odróżnić rozwojową niepłynność mówienia od jąkania wczesnodziecięcego. Rozwojowa niepłynność mówienia to niepłynność mówienia pojawiająca się często u dzieci w wieku 2 – 5 lat i powstaje wskutek intensywnego rozwoju mowy u dziecka. Różnicując rozwojową niepłynność mówienia i jąkanie wczesnodziecięce, prof. Z. Tarkowski  dokonał usystematyzowania wskaźników ilościowych i jakościowych, świadczących o jednej i drugiej niepłynności, czyli mówiąc po prostu nasilenia ich występowania. W RNM nasilenie jest niewielkie i nie towarzyszy mu wzmożone napięcie mięśniowe, współruchy, logofobia (lęk przed mówieniem, przed kontaktem słownym) ani świadomość jąkania się. Tak więc, w JW mogą występować takie objawy jak: niezamierzone przerywanie, powtarzanie, przeciąganie i zniekształcanie głosek, sylab i słów z powodu nieprawidłowego napięcia i koordynacji ruchowej mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych, towarzyszące mu współruchy, reakcje wegetatywne oraz zaburzenia interakcji społecznych. W takiej sytuacji wymagana jest terapia interdyscyplinarna.

Przyczyny predestynujące do jąkania:

• cechy psychiczne- nerwice, nadmierna pobudliwość nerwowa, wrażliwość, lękliwość, nieumiejętność rozładowywania napięcia, dziedziczność, lęk przed odrzuceniem, poczucie niepewności, nadmierna samokontrola mówienia,
• czynniki utrwalające- błędy w postępowaniu z dzieckiem w okresie RNM: karcenie, nieustanne poprawianie może doprowadzić do utrwalenia patologicznych objawów,
• dysfunkcje aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego,
• czynniki wyzwalające- np. duży stres, szok, uraz, rozłąka.

Co mogą robić domownicy. Przede wszystkim, nie wpadajmy w panikę. Ona z pewnością udzieli się dziecku.

§  nie zwracamy uwagi dziecka na niepłynności w mówieniu, uśmiechamy się do niego,

§  ograniczamy nadmiar bodźców - telewizję, gry komputerowe wywołujące napięcie,

§  staramy się przestrzegać stałego, uporządkowanego rytmu dnia,

§  bawimy się w dmuchanie baniek mydlanych, wiatraczków, bibułek, piórek, piłeczek itp. to świetne ćwiczenia oddechowe,

§  próbujmy czasem mówić do dziecka szeptem,

§   gramy z dzieckiem na instrumentach perkusyjnych np. w odtwarzanie rytmów,

§  pomóżmy dziecku wyrażać i nazywać uczucia,

§  bawmy się w masażyki, świetnie rozluźniają napięcie ciała i budują poczucie bliskości,

§  nie wyręczajmy dziecka w prostych czynnościach, chwalmy za drobne sukcesy,

§  dbajmy, aby dziecko czuło się w domu bezpiecznie.

Świąteczne zabawy rozwijające orientację w przestrzeni i lateralizację

Do zabaw z dziećmi dobra jest każda pora dnia, miesiąca i roku (wiedzą o tym wszystkie mamy 😉). Najlepszy do zabaw rozwijających orientację w przestrzeni i lateralizację, jest okres świąt Bożego Narodzenia. Tylu okazji do układania, zagniatania, malowania, wycinania, klejenia, lepienia, mieszania, dmuchania, oblizywania i czego tam jeszcze nie wymieniłam, nie ma w żadnym innym czasie. Wszystkie ww. czynności świetnie wpływają na rozwój orientacji w przestrzeni i ustalanie się dominacji jednej ze stron. Proces kształtowania się  lateralizacji, czyli przewagi czynnościowej jednej strony ciała nad drugą jest jednym z aspektów rozwoju ruchowego dziecka. Im szybciej pomożemy dziecku wybrać dominującą rękę prawą bądź lewą, tym wcześniej będzie ono gotowe do rozumienia i nadawania mowy, będzie mogło prawidłowo kształtować swoje emocje, zachowanie i pozytywny obraz własnej osoby. Występujące w okresie nauki szkolnej kłopoty z koncentracją, pisaniem, czytaniem, albo nadpobudliwość psychomotoryczna mogą być związane z zaburzeniem lateralizacji. Należy to sprawdzić. 

Co jest w worku Mikołaja?

Jakie zadanie kryje się pod bombką?

Kalejdoskop jest świetny do ustalenia przewagi oka.

Małe, miękkie, cienkie, długie...