W okresie
intensywnego kształtowania się mowy dziecka, w okresie zdania (między 2 a 3
rokiem życia) w jego mowie zachodzą istotne zmiany w zakresie ilości słów,
jakości artykulacyjnej, jak również płynności mówienia. Jak przy opanowywaniu
każdej nowej umiejętności, tak i przy nauce mówienia mogą wystąpić trudności. Jednym z takich zjawisk jest niepłynność w
mówieniu, którą charakteryzuje: powtarzanie sylab i wyrazów, przeciąganie
głosek, pauzy, powtórki, wtrącenia (Z. Tarkowski, 2010). Wszystkie ww.
objawy mogą świadczyć zarówno o rozwojowej jak i patologicznej niepłynności
mówienia Trudno jest odróżnić rozwojową niepłynność mówienia od jąkania
wczesnodziecięcego. Rozwojowa niepłynność mówienia to niepłynność
mówienia pojawiająca się często u dzieci w wieku 2 – 5 lat i powstaje
wskutek intensywnego rozwoju mowy u dziecka. Różnicując rozwojową niepłynność
mówienia i jąkanie wczesnodziecięce, prof. Z. Tarkowski dokonał
usystematyzowania wskaźników ilościowych i jakościowych, świadczących o jednej
i drugiej niepłynności, czyli mówiąc po prostu nasilenia ich występowania. W RNM
nasilenie jest niewielkie i nie towarzyszy mu wzmożone napięcie mięśniowe,
współruchy, logofobia (lęk przed mówieniem, przed kontaktem słownym) ani świadomość
jąkania się. Tak więc, w JW mogą występować takie objawy jak:
niezamierzone przerywanie, powtarzanie, przeciąganie i zniekształcanie głosek,
sylab i słów z powodu nieprawidłowego napięcia i koordynacji ruchowej mięśni
oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych, towarzyszące mu współruchy, reakcje
wegetatywne oraz zaburzenia interakcji społecznych. W takiej sytuacji wymagana
jest terapia interdyscyplinarna.
Przyczyny predestynujące do jąkania:- cechy psychiczne- nerwice, nadmierna pobudliwość nerwowa, wrażliwość, lękliwość, nieumiejętność rozładowywania napięcia, dziedziczność, lęk przed odrzuceniem, poczucie niepewności, nadmierna samokontrola mówienia,
- czynniki utrwalające- błędy w postępowaniu z dzieckiem w okresie RNM: karcenie, nieustanne poprawianie może doprowadzić do utrwalenia patologicznych objawów,
- dysfunkcje aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego,
- czynniki wyzwalające- np. duży stres, szok, uraz, rozłąka.
Co mogą robić domownicy. Przede
wszystkim, nie wpadajmy w panikę. Ona z pewnością udzieli się dziecku.
§ nie
zwracamy uwagi dziecka na niepłynności w mówieniu, uśmiechamy się do niego,
§
ograniczamy nadmiar bodźców - telewizję, gry
komputerowe wywołujące napięcie,
§ staramy
się przestrzegać stałego, uporządkowanego rytmu dnia,
§ bawimy
się w dmuchanie baniek mydlanych, wiatraczków, bibułek, piórek, piłeczek itp.
to świetne ćwiczenia oddechowe,
§ próbujmy
czasem mówić do dziecka szeptem,
§ gramy z dzieckiem na instrumentach
perkusyjnych np. w odtwarzanie rytmów,
§ pomóżmy
dziecku wyrażać i nazywać uczucia,
§ bawmy
się w masażyki, świetnie rozluźniają napięcie ciała i budują poczucie
bliskości,
§ nie
wyręczajmy dziecka w prostych czynnościach, chwalmy za drobne sukcesy,
§ dbajmy,
aby dziecko czuło się w domu bezpiecznie.
